Realizacja Priorytetu 3 "Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa"

Drogi rodzicu, czytaj swojemu dziecku, codziennie!

Czytać czy nie czytać głośno dziecku, oto jest pytanie? Czy, aby na pewno powinniście mieć drodzy rodzice wątpliwości, co do odpowiedzi na to pytanie? Zdecydowanie nie! Zarówno cytatów o znaczeniu czytania jest bardzo dużo, na przykład „Czytajmy, bo czytanie jest drugim życiem”  (Józef Ignacy Krasicki), „Czytanie jest dla umysłu tym, czym gimnastyka dla ciała” (Richard Steel), jak i literatura naukowa podkreśla rolę takiej formy spędzania wolnego czasu dla rozwoju dziecka. Oprócz tego, że czytanie sprawia przyjemność, pozwala zapomnieć
o trudnościach dnia codziennego to również rozwija nas w różnych obszarach. Ponadto czytanie książek otwiera dziecku drogę zarówno do wiedzy, samoświadomości, jak również przybliża świat wartości moralnych (Koźmińska, Olszewska, 2021). A zatem zalety czytania można zaobserwować w rozwoju emocjonalnym, społecznym oraz intelektualnym dziecka (Koźmińska, Olszewska 2021; Lunardi 2011; Chamera-Nowak, Ippold 2015).

We wczesnym dzieciństwie dziecko potrzebuje bliskości, poczucia bezpieczeństwa, kontaktu emocjonalnego wszystkie te potrzeby mogą zostać zaspokojone podczas czytania książek. Już kilkuminutowe czytanie dziecku, spokojnym tonem powoduje jego wyciszenie i uspokojenie (Gajewska, 2017), a co za tym idzie powoduje rozładowanie napięcia emocjonalnego. Starsze dzieci, w wieku 3- 6 lat dzięki czytaniu uczą się „odróżniać świat zewnętrzny od świata odczuć, przeżyć i wrażeń, powoli dostrzegają i przyjmują istnienie innego niż swój punkt widzenia” (Gajewska, 2017, s.9). Ponadto w ten sposób dziecku zostaje poświęcony czas, którego ostatnio my dorośli mamy, niestety coraz mniej dla swoich dzieci. Obdarzając dziecko uwagą sygnalizujemy mu, że jest dla nas ważne, że je kochamy. Taka postawa rozwija oraz wzmacnia w dziecku poczucie własnej wartości. „Ponadto przez systematyczną bliskość, otwieramy dziecko na świat, który można by nazwać światem intymności emocjonalnej. Dziecko uczy się otwartości wobec rodziców poprzez zaufanie im, wyrażające się w odwadze do zadawania im pytań, dzieleniu się własnymi myślami, emocjami: lękami, radościami, niepokojami, tęsknotami, marzeniami, wątpliwościami (Smoleń, 2016, s.27).

Jeśli chodzi o rozwój społeczny to książki uczą wyrażać własne potrzeby i oczekiwania wobec nich. Pokazują sposoby zachowania w nowej, bądź trudnej sytuacji (np. wizyta u dentysty, narodziny brata/siostry, śmierć ukochanego zwierzęcia). Już sama rozmowa o bohaterze i jego ocena rozbudowuje doświadczenia życiowe dziecka, zmusza do refleksji i udzielania odpowiedzi na pytanie: czy chce być do niego podobny? dlaczego? Zyskuje ono w ten sposób repertuar wskazówek odnośnie akceptowalnego i adekwatnego zachowania w określonej sytuacji (Gajewska, 2017). Dziecko zauważa też, że każda przyczyna ma swój skutek, że każde zachowanie pociąga za sobą konsekwencje (Smoleń, 2016, s. 28).  Za pomocą bajek można dziecko także oswoić z jego lękami (Molicka, 2002).  Ponadto „rodzinne głośne czytanie dla dziecka uczy je rozmowy, nazywania pewnych stanów, zdarzeń, sytuacji. Dziecko zadając pytania podczas czytania, staje się w kontakcie ze społeczeństwem odważniejsze do publicznego zabierania głosu, swobodniejsze w myśleniu i mówieniu” (Smoleń, 2016, s.27-28).

Poprzez czytanie  ma możliwość rozwijania kompetencji poznawczych oraz intelektualnych swojego dziecka, co więcej może dopasowywać je zarówno do swoich preferencji, jak
i swojego dziecka. Czytanie wyzwala w dziecko gotowość do porównywania, klasyfikowania, poszukiwania podobieństw i różnic w poznanych opowieściach (Gajewska, 2017). Częste
i systematyczne czytanie dziecku wpływa również pozytywnie na procesy pamięciowe, poprawia koncentrację uwagi, dzięki czemu pojawia się u nich zainteresowanie literami
i słowem pisanym, a tym samym wcześniej w porównaniu z ich rówieśnikami pozbawionymi takiej aktywności podejmują próby czytania (Smoleń, 2016).  Sporo tego? Ale to jeszcze nie wszystko! Czytanie, słuchanie i oglądanie książek ma również znaczenie dla rozwijania wyobraźni dziecka. „Mózg dziecka, które słucha bajki, pracuje znacznie bardziej aktywnie niż mózg dziecka, które ogląda je na ekranie” (Koźmińska, Olszewska 2021, s. 61).

Reasumując czytanie ma wiele zalet i warto czytać już małym dzieciom. Do najważniejszych należy budowanie więzi emocjonalnej, zaspokajanie potrzeby bliskości i bezpieczeństwa, stymulowanie koordynacji wzrokowo-ruchowej, rozwijanie myślenia przyczynowo-skutkowego, kojarzenia faktów i wyciągania wniosków,  dostarczanie podstawowej wiedzy o otaczającym świecie, np. o ludziach i przedmiotach, pokazywanie wzorców osobowych, uczenie sposób wyrażania własnych potrzeb, a w przypadku dzieci starszych czytanie dodatkowo dostarcza im wiedzy o sobie, rozwija kompetencje poznawczej, pomaga radzić sobie z emocjami, usprawnianie myślenie, pamięć i mowę, rozwija kreatywność i wyobraźnię, pomaga w oswajaniu lęków, odnalezieniu się w nowych sytuacjach, a także powoduje wystąpienie zainteresowania  słowem pisanym oraz rozbudza w dziecku gotowość do nauki samodzielnego czytania (Koźmińska, Olszewska, 2021; Gajewska, 2017; Smoleń, 2016).

Opracowano na podstawie:

Broszury „Książką połączeni czyli o roli czytania w życiu dziecka” opracowanej przez Instytut Książki we współpracy z Polską Sekcją IBBY oraz portalem CzasDzieci.pl. (2017r.)

Chamera-Nowak A., Ippold L. (2015), Bajka jak lekarstwo. Zastosowanie bajkoterapii w terapii pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo SBP.

Lunardi M. (2011), Poczytajmy. Jak rozwijać w dziecku pasję czytania. Kraków: Wydawnictwo Franciszkanów BratniZew.

Koźmińska, I., Olszewska E. (2021). Wychowanie przez czytanie. Wydawnictwo: Prószyński i S-ka.

Molicka, M. (2002). Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii. Wydawnictwo: Media rodzina.

Smoleń, J. (2016). Rodzinne czytanie książek jako czynnik rozwoju psychospołecznego i kulturowego dziecka. Pedagogika Rodziny 6(3), s.25-33.

Polecam również ciekawy link na temat czytelnictwa

file:///C:/Users/uzytkownik/Downloads/Broszura_A5_literatura_dziecie_ca.pdf

Kilka propozycji ciekawych książek dla dzieci:

• Zima na Ulicy Czereśniowej – R.S. Berner i pozostałe z tej serii – duże książki bez tekstu, do samodzielnego opowiadania przez rodzica i dziecko. Umożliwiają ćwiczenie spostrzegawczości poprzez szukanie wskazanych elementów na kolejnych stronach książki, dostrzeganie charakterystycznych elementów dla pory roku, jak również doskonalą myślenie przyczynowo-skutkowe.
• Pucio na wakacjach (i inne z tej serii) – M.Galewska – Kustra – idealne do rozwijania kompetencji językowych, a wcześniejsze części do nauki mówienia.
• Książka z okienkami. Moje pierwsze pytania. Dlaczego myjemy zęby?
• Książka z okienkami. Moje pierwsze pytania. Co to są drobnoustroje?
• Prawdziwi strażacy. Wydawnictwo SAM – wiele ciekawostek odnośnie pracy strażaków.
• Wiewiórki, które nie chciały się dzielić – Rachel Bright & Jim Field.
• W sekretnym ogrodzie – A. Starok – „Tłem przygód bohaterów są znane obrazy sławnych malarzy. To idealny sposób na pierwsze spotkanie ze sztuką”.
• W moim sercu – J. Witek, Ch. Roussey.
• O.M.E.K – A. Machowiak, D. Mizieliński – przewodnik po najciekawszych przykładach współczesnych domków z całego świata.
• Narodziny – A. Bestard – książka opowiada o przychodzeniu na świat wybranych zwierząt, a dodatkowo ma pergaminowe strony.
• Cztery pory roku Toli – A. Włodarkiewicz
• Pszczoły – P. Socha
• Mapy – A. i D. Mizielińscy
• Dziecko w brzuchu mamy – A. Herzog
• Łajka, kosmiczny pies – K.Crabeels
• Cecylka Knedelek. Pierwsza pomoc nie tylko dla przedszkolaków – J. Krzyżanek
• Gucio na tropie zaginionej świnki morskiej – M. Kur
• Mam przyjaciela kucharza – R.Butschkow i inne z tej serii (Mądra Mysz)

opracowały:

Pedagog - Katarzyna Serwatko

Psycholog - Karolina Zoszak-Łoskot

styczeń 2022